Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu, sàn giao dịch xăng dầu minh bạch thông tin giá cả qua đó giúp những thành phần kinh tế nắm bắt dòng tiền và sự vận chuyển của hàng hóa.
Vừa qua, Văn phòng Chính phủ đã có công văn truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đề nghị Bộ Công Thương nghiên cứu việc thành lập sàn giao dịch xăng, dầu. Nội dung công văn nêu rõ: việc thành lập sàn kinh doanh xăng, dầu có thể mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam.
Khi sàn kinh doanh xăng, dầu được vận hành sẽ công khai thông tin về giá cả, khối lượng giao dịch, từ đó giảm thiểu khả năng thao túng giá, tạo cơ chế định giá linh hoạt, nhanh chóng và cải thiện quá trình phân phối, lưu thông xăng, dầu.
Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan rà soát, nghiên cứu thông tin, báo chí phản ánh, kiến nghị về việc thành lập sàn giao dịch xăng, dầu nhằm tăng tính công khai, minh bạch, khắc phục những bất ổn của thị trường xăng, dầu thời gian qua.
Trên cơ sở đó, có giải pháp triển khai phù hợp theo thẩm quyền và quy định của pháp luật, trường hợp vượt thẩm quyền báo cáo Chính phủ trong tháng 7.
Để có thêm góc nhìn về vấn đề này, Phóng viên Tạp chí Kinh tế Môi trường đã có buổi trao đổi với Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu.
Khó phát huy hiệu quả trong "một sớm một chiều"
Thưa ông, mới đây, Văn phòng Chính phủ đã có công văn truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đề nghị Bộ Công Thương nghiên cứu việc thành lập sàn giao dịch xăng, dầu. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu: Một sàn giao dịch đều có một tác động nhất định trên thị trường. Cụ thể, tất cả những thông tin về giao dịch, những người tham gia, giá cả được thể hiện trên sàn giao dịch và những thông tin đó biến động từng giờ, từng phút. Qua đó, tất cả những thành phần giao dịch, thành phần tham gia thị trường cũng như những thành phần không tham gia thị trường đều sẽ nắm bắt được những thông tin để truy cập, nghiên cứu.
Có thể nói đây là một điều hết sức tích cực, tuy nhiên liệu rằng sàn giao dịch xăng dầu ở Việt Nam những tác động tích cực hay không còn phụ thuộc vào nhiều điều kiện. Bởi lẽ khi lập sàn giao dịch xăng dầu sẽ đòi hỏi hạ tầng cơ sở và có những quy định trên sàn giao dịch đó.
Sàn giao dịch xăng dầu khi phát triển sẽ tạo ra một thị trường rất là thông thoáng. Thị trường xăng dầu tại Việt Nam được điều chỉnh bởi Chính phủ, khi đưa một thị trường như thế lên sàn giao dịch sẽ thể hiện ra được nhiều vấn đề kể cả Chính phủ đang kiểm soát như thế nào, giá xăng dầu trên thế giới ra sao thành ra sẽ mở ra một hướng đi mới cho sự phát triển thị trường xăng dầu.
Theo ông, việc thực hiện sàn giao dịch xăng dầu có phù hợp với kinh tế trong nước trong thời điểm này?
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu: Trước hết chúng ta phải có một quy định về sàn giao dịch xăng dầu, trong đó sẽ quy định những thành phần nào được tham gia, những thông tin nào được đưa lên sàn giao dịch.
Thứ hai là hạ tầng cơ sở của sàn giao dịch sẽ được để ở đâu để thuận tiện cho các thành phần tham gia sàn giao dịch.
Thứ ba là ai có thể truy cập được vào sàn giao dịch? Theo thông lệ thì tất cả mọi người đều được truy cập, tuy nhiên vẫn cần có quy định và điều quan trọng phải đầu tư vào hạ tầng cơ sở và con người. Về thời gian cũng cần phải mất đến 6 tháng hoặc một năm để có thể xây dựng một sàn giao dịch.
Nhiều người cho rằng, sàn giao dịch xăng dầu chính là giải pháp để giải quyết được giá xăng dầu "nhảy múa" trong thời gian qua. Ông suy nghĩ thế nào về ý kiến này?
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu: Dĩ nhiên đây không thể coi là một giải pháp có thể giải quyết được hết những vấn đề của thị trường xăng dầu. Tuy nhiên có thể là một cơ sở để các thành phần kinh tế biết được giá xăng dầu được điều chỉnh và vận hành như thế nào. Từ đó, các thành phần kinh tế sẽ điều chỉnh hành vi của họ.
Những tín hiệu tích cực sẽ xảy ra nhưng không phải một sớm một chiều. Những điều làm trở ngại một sàn giao dịch đó là chi phí đầu tư, những quy định để vận hành, những điều đó cần thời gian. Ta có thể coi đây là một khởi đầu của một quá trình minh bạch hóa, thông thoáng hóa thị trường xăng dầu từ đó điều chỉnh các hành vi của thành phần kinh tế.
Sàn giao dịch xăng dầu: Cần thiết phải có
-Theo ông, liệu đây có phải là một bước đột phá mới cho các mặt hàng có tính độc quyền trong thời gian tới?
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu:Chúng ta đã có những sàn giao dịch chứng khoán, sàn giao dịch hàng hóa thế nhưng đều có giới hạn. Thị trường xăng dầu cũng là một mặt hàng được điều hành bởi Chính phủ, việc chúng ta ngày càng mở rộng hơn những sàn giao dịch hàng hóa mang tính đặc thù là điều cần thiết cho nền kinh tế thị trường.
Ông có cho rằng, chúng ta nên kỳ vọng sàn giao dịch sẽ thành công như mô hình tại các nước ngoài?
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu:Theo tôi, có lẽ thời điểm ban đầu chúng ta chưa thể kỳ vọng sàn giao dịch sẽ có những kết quả như mong muốn. Bởi lẽ mục đích của sàn giao dịch xăng dầu là những thông tin về thị trường xăng dầu được minh bạch, cập nhật từng giây, từng phút từ đó sẽ điều chỉnh hành vi của các thành phần kinh tế. Những giao dịch đó cũng sẽ được thực hiện một cách minh bạch, các thành phần kinh tế cũng có thể từ đó rút ra được kết luận về dòng tiền cũng như sự vận chuyển của hàng hóa.
Đúc kết lại là chúng ta nên có một sàn giao dịch xăng dầu, còn nó tốt như thế nào, phù hợp với thị trường ra sao thì phải tùy theo quy định, cách sự vận hành của sàn giao dịch như thế nào trong tương lai.
